Cách để đạt được sự thuần thục

Ba bước để trở nên rất giỏi ở bất kỳ lĩnh vực nào

Họa sĩ Picasso đang ngồi trong một công viên, phác họa vài nét gì đó. Một người phụ nữ đi ngang, nhận ra người họa sĩ, chạy đến và nài nỉ ông vẽ một bức chân dung cho bà ta. Vì đang trong tâm trạng tốt, Picasso đồng ý và bắt đầu vẽ. Vài phút sau, ông đưa cho bà ấy bức họa chân dung đã hoàn thành. Quý bà ấy rất vui (mừng quýnh lên), bà ấy tuôn ra bao lời khen tấm tắc về cách mà bức chân dung đã bắt trọn được cốt lõi của phẩm chất của bà thật tuyệt vời, thật là một bức tranh mới đẹp làm sao và bà hỏi ông ấy của bà bao nhiêu tiền.

Nhẹ nhàng, Picasso trả lời, "5000 đô la thưa bà". Ngạc nhiên trước mức giá như vậy, hơi phẫn nộ, và bà hỏi làm sao mà có con số đó được khi mà ông chỉ ngồi vẽ mất có 5 phút. Picasso ngước lên nhìn bà, và không chần chừ một nhịp nào, ông nói: "Không bà à, nó mất cả đời của tôi đấy ạ"

Sự thuần thục (mastery: điêu luyện, nhuần nhuyễn) cần thời gian. Nó không đơn giản như là việc học nhanh chóng một kỹ năng nào đó ở đây và kiến thức nào mới ở kia. Sự thuần thục đòi hỏi (bao gồm) sự nỗ lực, ý định và kỷ luật. Thường là một điều mà chúng ta hay nhìn sót, nhưng sự thuần thục giữ giá trị vượt xa khỏi bề mặt có thể nhìn thấy của nó.

Theo lẽ đương nhiên, có cả những phân cấp (phiên bản) khác nhau trong sự thuần thục nữa. Cố gắng để trở nên giỏi nhất thế giới là một chuyện, nhưng cố gắng để trở nên cực kỳ giỏi lại là một chuyện khác.

Trong thế giới ngày nay, khi mà cuộc sống con người trở nên đa chiều (complex) và ngày càng phức tạp hơn, khi mà lượng kiến thức phát triển liên tục và công nghệ đẩy những giới hạn vượt ra xa, tất cả những gì chúng ta có thể làm là cố theo. Thuần thục một kỹ năng nào đó đến mức tối đa của nó, mặc dù là thật đáng ngưỡng mộ (admirable), nhưng thực sự chưa phải là cái chúng ta cần. Chúng ta cần một tập hợp những kỹ năng và khả năng mà có thể phản chiếu như một tấm gương về sự phức tạp đa chiều (complexity) mà tương lai đang nắm giữ.

Vậy nên, khi chúng ta cố gắng hướng đến sự thuần thục, thì chúng ta cần hiểu rằng ta không cần phải là giỏi nhất trên thế giới. Mức độ của sự thông hiểu tường tận dường như không còn quá quan trọng như nó đã từng trong quá khứ. Ngày này chúng ta cần phải có khả năng nắm bắt được kỹ năng đủ tốt (đủ ổn) để có thể tạo ra năng suất với những kỹ năng đó, đủ tốt để có thể phá vỡ một số quy luật/cách làm theo một cách sáng tạo mới, và đủ tốt để kết hợp những kỹ năng đó với những kỹ năng và ý tưởng khác. Đó là cái mà chúng ta sẽ hướng đến phấn đấu để đạt đến. Sự thuần thục ở trong ngữ cảnh này có những là nằm trong top 20% người đứng đầu về kỹ năng đó, chứ không hẳn phải là top 1%. Nghe thì nó có vẻ không là gì quá đáng kể, nhưng mà nó cũng tạo ra được khác biệt tương đối lớn.

Có thể phải mất đến mấy đời mới trở thành giỏi nhất được, nhưng mà chỉ để giỏi thôi, thì nó dễ dàng đạt được hơn nhiều và đối với chúng ta (những con người trong đời sống hiện đại thời nay), thì như vậy sẽ thực tế hơn nhiều. Điều đó không hẳn là nói việc trở nên chỉ giỏi thôi sẽ dễ hơn nhiều hay gì cả. Để đạt được đến sự điêu luyện (thuần thục) cần những sự hy sinh và tận tụy và siêng năng nỗ lực (khổ luyện). Nó không hoàn toàn dễ đâu, nhưng mà trong quá trình làm việc học tập và trải nghiệm riêng của mình thì tôi nhận ra rằng điều này có thể đạt được thông qua một công thức (mang tính chất công thức). Có một con đường rõ ràng đến sự thuần thục dường như trong tất cả mọi thứ (bất cứ thứ gì) nếu mà một ai đó có đủ kỷ luật để theo đuổi đến cùng. Nó bao gồm ba giai đoạn chính: sự chú tâm, sự thâu thập, sự lên trình.

1. Sự chú tâm

Bước đầu tiên chắc chắn là trông như là bước dễ nhất, nhưng nó thường khó hơn mà chúng ta tưởng tượng. Trước khi chúng ta làm bất cứ điều gì đó chúng ta phải quyết định xem ta sẽ dành thời gian cho điều gì. Kỹ năng hay lĩnh vực nào mà chúng ta muốn cam kết cống hiến tận tụy vào làm để trở nên thuần thục?

Tất cả chúng ta có rất nhiều sở thích và chúng ta ai cũng có khả năng (năng lực) để trở nên thuần thục ở rất nhiều thứ, nhưng mà việc bỏ công sức thời gian vào thực hiện để trở nên thực sự giỏi ở bất kỳ kỹ năng nào cần phải có một quyết định. Chúng ta phải chọn cái gì mà ta muốn làm thuần thục. Có rất là nhiều cách để mà giúp ta có thể hướng đến việc ra quyết định này. Nó có thể dựa trên những kỹ năng mà chúng ta nghĩ là sẽ hữu dụng (lucrative) trong tương lai, nó có thể dựa trên những gì mà chúng ta biết là chúng ta làm giỏi, hoặc thậm chí là những gì mà ta có hứng thú thích làm.

Bất kể chúng ta lựa chọn gì, thì bước quan trọng đầu tiên là lựa chọn nơi mà sự chú tâm (tập trung, chú ý) của bạn sẽ hướng về.

Một khi mà bạn đưa ra quyết định này rồi, thì cuộc vui mới bắt đầu.

2. Sự thâu thập

Khi mà chúng ta biết được cái mà ta muốn làm nhuần nhuyễn, chúng ta khởi đầu một hành trình để nghiên cứu thu thập những kiến thức liên quan và kỹ năng đó. Việc này đến từ sự luyện tập, luyện tập, và luyện tập nhiều hơn nữa. Điểm đáng nói ở đây là, có nhiều mức độ khi nhắc đến luyện tập, điều này có nghĩa là không phải tất cả sự luyện tập đều được tạo ra giống nhau hay ngang bằng nhau.

Khi mà chúng ta đang cố gắng luyện tập để đạt đến sự thuần thục, cái mà chúng ta đang thực sự cố gắng hướng đến là một sự luyện tập có mục đích (purposeful practice). Sự luyện tập có mục đích khác với sự luyện tập thông thường ở ba điểm khác biệt nhau. Đầu tiên, nó cần những mục tiêu được đặt ra rõ ràng cụ thể. Thông thường, khi chúng ta học những thứ mới, nó như bắn ná lung tung loạn xạ ở mức độ tốt nhất (giỏi nhất). Chúng ta thực sự không biết cái gì mà ta đang cố gắng đạt được. Sự luyện tập có mục đích đảo lộn đầu sự mơ hồi này (biến nó thành sự rõ ràng). Bạn biết chính xác cái mà bạn đang cố gắng học ở bất kỳ thời điểm nào và quan trọng hơn hết là, vì sao. Chính điều này biến sự luyện tập của bạn trở nên có ý nghĩa nhiều hơn và được định hướng rõ ràng.

Tiêu chí khác biệt thứ hai của sự luyện tập có mục đích là sự phản hồi (ý kiến góp ý) trực tiếp. Rất là quan trọng để bạn nhận được ý kiến phản hồi góp ý lại khi bạn đang học bất kỳ thứ gì đó mới, để mà bạn biết được rằng mình có đang làm đúng hay chưa. Từ đó, bạn có thể chỉnh sửa lại những thói quen xấu, củng cố những thói quen tốt và đảm bảo chắc rằng bạn đang học hỏi theo cách tốt nhất có thể. Dạng góp ý thường gặp nhất là từ một người thầy hoặc cô, nhưng góp ý có thể đến từ bất cứ nơi đâu, miễn là nó đưa bạn đến việc làm những việc đó theo một cách đúng đắn . Điều này có nghĩa, sách vở, những video hướng dẫn, bạn bè, người chỉ dẫn và nhiều hơn nữa, tất cả đều có thể cho bạn phản hồi góp ý về cách bạn đang làm và đảm bảo rằng bạn đang đi trên con đường đúng.

Cuối cùng, sự luyện tập có mục đích bao gồm việc đôi lần bạn sẽ cảm thấy không được thoải mái. Bạn cần phải mình ra được vùng an toàn (vùng thoải mái, ui biết là mình làm được, dư sức làm được cái này) và luyện tập cải thiện những điểm yếu của bạn nếu mà bạn muốn tiến đến sự thuần thục. Rất nhiều khi (lắm lúc), chúng ta chỉ làm đi làm lại (xào đi xào lại) những gì mà ta làm giỏi bởi vì nó dễ và ta cảm thấy thoải mái khi làm được nó. Đẩy bản thân vào những vùng đất mới chưa được ghi tên, đối diện trực diện (giáp mặt) với những điểm yếu của bản thân mình, đó mới chính là cái dẫn đến sự phát triển (trưởng thành).

Nếu mà bạn có thể thêm vào (bao gồm) 3 tiêu chí vừa nói trên (mục tiêu rõ ràng, góp ý trong quá trình luyện tập, đưa bản thân ra khỏi vùng an toàn), thì rằng bạn hẳn sẽ dễ dàng tiến đến sự thâu thập những điểm cốt yếu (chính yếu, cốt lõi) của bất kỳ kỹ năng nào.

3. Sự thăng cấp

Ý nghĩa của thuần thục không phải đơn giản chỉ là trở nên giỏi ở việc bạn đang làm. Nó không chỉ là việc đạt được có được một kỹ năng như nó vốn là. Nó là về thử (dám can đảm) bước đi bước tiếp theo, đón nhận những cái bạn học, và đẩy nó lên những tầm cao mới. Bạn không hẳn chỉ đến được mức độ thượng thừa, bạn có thể vượt xa hơn thế.

Giai đoạn thứ ba và cũng là giai đoạn cuối cùng của sự thuần thục là vượt xa hơn mức bậc thầy. Đây là nơi mà sự sáng tạo và đổi mới hiện rõ vai trò quan trọng. Đây là nơi mà những kỹ năng khác và những ý tưởng khác vào trong sân chơi cùng ta. Nó là một đỉnh điểm của cái mà bạn biết và cái mà bạn có thể làm hiệ n tại.

Những cơ hội hiện ra cho bậc thầy trong bước này là vô hạn và còn mở ra cho những sự thử nghiệm và đổi mới. Đến cuối cùng, người thuần thục đang cố gắng vượt qua khỏi mức mà đã đạt được rồi bởi một người thầy cô giáo hay là trong chính sân đấu lĩnh vực của mình. Thông thường, điều này đến từ sự kết hợp của những kỹ năng khác nhau, điều mà tạo ra một cái gì đó độc lạ.

Sự thăng cấp là tột đỉnh của sự thuần thục.

Cây cầu bắt nối giữa kiến thức và kỹ năng là sự luyện tập. Cây cầu giữ kỹ năng và sự điêu luyện chính là thời gian. – Jim Bouchard

Sự thuần thục là cả một chặng đường dài, nhưng mà nó là một chặng đường xứng đáng. Tuy những sự khổ luyện và hàng giờ đồng hồ dài đăng đẳng rất nhiều chông gai thử thách, nhưng nó cũng mang lại những phần thưởng xứng đáng (thành quả ngọt bùi).

Sự thuần thục cho bạn một danh tính ở trong thế giới, nơi mà nhiều sự bất định hay diễn ra (cuộc sống vô thường). Sự thuần thục đem lại một ý nghĩa trong cuộc sống của bạn, như mà dường như nó đang thiếu hụt đi. Nó mang lại sự kính trọng từ những người bạn đồng nghiệp (trang lứa) và cả những người ngoài nữa. Nó cho phép sự biểu đạt (diễn ta ra) những ý tưởng và kiến giải (insights: nội tình) bên trong. Nó xây dựng nên tính kỷ luật và sức mạnh ý chí. Quan trọng hơn cả, trong quá trình luyện tập sự thuần thục chính bản thân nó dạy cho bạn cách để trở nên nhuần nhuyễn ở một cái gì đó (bản thân sự thuần thục cũng là một người thầy). Đây là một bài học mà ta có thể áp dụng lặp đi lặp lại suốt cuộc sống của ta.

Nó chính là bài học tối thượng. Cách để làm sao có để trở nên thuần thục ở những thứ ta làm, khi cần.

Thế giới ngày nay đang trở nên ngày càng phức tạp (đa chiều, complex) và di chuyển với tốc độ ngày một nhanh hơn. Để có khả năng để trở nên thuần thục (kêu gọi, có được, mang về cho mình) sự thuần thục khi bạn cần nó là một khả năng đầy sức mạnh mà giúp đỡ, phụ trợ cho ta trước những đổi thay xảy đến liên tục.

Dù một kỹ năng lẻ loi chưa hẳng là câu trả lời cho ngày mai, thì khả năng để làm nhuần nhuyễn một cái gì đó chính là lời giải đáp. Chúng ta tất cả đều nên theo đuổi sự thuần thục để chuẩn bị cho tương lai, vì những bài học mà (trên con đường) đến sự thuần thục không được chỉ dạy ở bất kỳ nơi đâu khác (ngoài nó, ngoài dấn thân bước vào con đường đó).

Nguồn tham khảo: